• Anno het donkere 1943

     

     

    2 mei 2014 

    Maandag vieren we dat we in Nederland in vrijheid leven. Overmorgen herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Jutphaas heeft er tien te betreuren en wrang genoeg sneuvelde de helft daarvan ná de Duitse capitulatie.

  • De IJsselsteinseweg (nu Herenstraat) anno 1942 ter hoogte van het JSV-veld


    Twee dagen na de bevrijding ontstaat nabij het Sluisje een vuurgevecht tussen verzetsstrijders en Duitse soldaten, die zich die zevende mei 1945 nog in Jutphaas ophouden. De kogelregen kost niet alleen het leven aan de verzetsmannen Theo Hanselaar (26) en Aart Kros (28), maar ook aan drie burgers: bakkerszoon Frans Luiten (35), Willem Spies (37) en Jan Streefkerk (27).
     

    Vijf jaar eerder probeert dienstplichtige Bertus Kerkhof de Duitse inval nog tegen te houden bij de Gelderse IJssel. De 20-jarige rechtsbuiten van JSV raakt zwaargewond bij de ongelijke strijd en overlijdt op 11 mei 1940 in een ziekenhuis te Zutphen. Vier dagen later is heel Nederland in Duitse handen. 

    JSV-voorzitter Johan van Ee laat al snel zijn afkeer van de bezetter blijken. In de Anno van 5 mei 2011 (1940: de oorlog) zien we hem protesteren voor zijn kapsalon aan de Nedereindseweg. Van Ee wordt uiteindelijk in 1943 bij een razzia in Jutphaas opgepakt en overlijdt op 27 november 1944 in het Duitse concentratiekamp Husum-Schwesing.  

  • Spelerskaart uit 1946 van Jan Zwezerijnen, van een handtekening voorzien door secretaris Cor Schooneveld  (bron: Jan Zwezerijnen zelf) 


    In de Anno van 28 september jongstleden denken we nog dat Johan van Ee rond 1903 geboren is. Inmiddels weten we dat hij zich op 15 oktober 1906 te Woerden aan de wereld voorstelde en dus slechts achtendertig jaar oud is geworden.

    Voetbal zorgt in de donkere oorlogsjaren voor wat afleiding en JSV zoekt die op zondag 14 februari 1943 bij RUC, dat veel te sterk blijkt. De ploeg uit Hoograven wint met 10-2. Wellicht bieden deze cijfers troost voor de zondagselectie van 2014, die het afgelopen weekend met 15-0 werd afgedroogd door Faja Lobi/KDS. 

    Het eerste van 1943 herstelt zich prima van de zeperd bij de latere kampioen RUC. Het wint een week later al bij EAC (2-4) en klopt de eerste maanden van het jaar ook tegenstanders als Brederodes (4-1), GVV (2-6) en IJFC (4-1). Ondertussen sneuvelt op de Indische Oceaan de 22-jarige Jutphase matroos Thijmen van Genderen. Zijn koopvaardijschip wordt op 17 april getorpedeerd door een Italiaanse onderzeeër.

  • Deze afbeelding van omstreeks 1950 toonden we je 3 januari jongstleden een stuk vager (maar wel met wat namen erbij)


    Op 12 september 1943 begint JSV op haar eigen veld langs de IJsselsteinseweg met een verliespartij tegen Voorwaarts (3-5) aan het nieuwe seizoen. Twee maanden later volgt weer een grote nederlaag bij RUC (nu wordt het 9-0), maar wederom toont JSV veel veerkracht. Vooral IJFC is hier het slachtoffer van; dat wordt op 5 december 1943 met 9-1 over de knie gelegd.  

    Johan van Ee maakt dat waarschijnlijk al niet meer mee; wellicht staat Leendert van der Graaf als zijn waarnemer langs de lijn. Daar valt na de zomer van 1944 overigens niks meer te zien; de voetbalcompetitie komt in de slotfase van de oorlog stil te leggen.

    Toch kijkt Jutphaas in het najaar van 1944 de ogen uit. Op 6 september (dolle dinsdag) treft een bombardement op de Noordersluis Rieneke Nichting, de 19-jarige dochter van de sluiswachter. Twee weken later wordt de Poolse piloot Tadeus Jankowski op zijn terugkeer van de Slag om Arnhem door luchtafweer neergehaald nabij De Bongenaar (het huidige Plettenburg). De 9-jarige Jopie Hoveling loopt net met zijn vader op het bouwland rond en wordt dodelijk getroffen door brokstukken van het geallieerde toestel. 

  • JSV 3 in 1946. Ondanks het wazige beeld herkent Jan Zwezerijnen vooraan links zichzelf, daarnaast Ot Smoorenburg en rechts vooraan Koen van der Sluis. Achter staan van links naar rechts Ab Veldhuizen, een onbekende, Kees Kragten, Ries Koster, Cor Bosschieter, Leo van Ramelen, Hannes de Ridder en Jan van Leeuwen.

    Na de bevrijding blaast voorzitter Leendert van der Graaf JSV nieuw leven in. Bovendien biedt hij onderdak aan de katholieke voetbalclub Jutphania, die na een slapend bestaan tijdens de bezetting opgaat in onze vereniging.

    Ook buurdorp Vreeswijk beschikt voor de oorlog over twee voetbalclubs. Die wijsheid hebben we niet van de geschiedschrijvers van het in 1926 opgerichte VSV Vreeswijk, maar dankzij de databank van het NOC*NSF. 


    Daarin zien we DOSV in 1935 toetreden tot de lokale katholieke bond (de RKUVB). We weten dat de ‘V’ in de naam van de nieuwe club staat voor Vreeswijk en vermoeden dat D.O.S. de afkorting is van ‘Door Oefening Sterk’.

  • Spelerskaart uit 1947 van Jan van Leeuwen (bron: zoon Philip van Leeuwen)

    In het Utrechts Nieuwsblad komen we DOSV aan het begin van het seizoen 1937/1938 tegen in de laagste regionen van de RKUVB, dat beschikt over één eerste klas, drie tweede klassen en zes derde klassen. Het eerste elftal van DOSV maakt deel uit van de derde klasse A, het tweede van DOSV van de derde klasse C.

    Daarin ontmoet het naast de tweede elftallen van EMS, HDS 2 en De Egelantier Jutphania 2. Het eerste van Jutphania voetbalt tijdens het seizoen 1937/1938 in de tweede klasse B van de katholieke onderbond.    


    Jan Zwezerijnen en Jan van Leeuwen maken de vooroorlogse jaren slechts als toeschouwer mee, maar in 1946 zijn zij oud genoeg om samen in het derde van JSV te gaan voetballen. En met een familieteam dat het op Koninginnedag (dat is 1946 31 augustus) opneemt tegen het eerste van JSV. 

  • Het in 1949 onthulde oorlogsmonument van Jutphaas langs de Nedereindseweg

    Het betreft hier een Zwezerijnen-elftal dat is samengesteld uit twee gezinnen. Op 10 februari 2012 toonden we je reeds een foto van dit gezelschap, zonder te vertellen dat de 18-jarige Jan als vijfde van links naar de camera kijkt.
     

    Uiterst links zie je JSV-oprichter Cees -een neef van Jan- en als je héél goed kijkt zie je een kaartje met de letter Z om zijn nek. Zijn buurman draagt de letter "W', de Zwezerijnen daarnaast de letter "E', Jan de letter 'E' en de ik acht mijn lezerspubliek slim genoeg om te snappen welke achternaam de kaartjes uiteindelijk vormen. En om te snappen dat Jan van Leeuwen niet tussen deze spelers staat.

    In 1949 verruilt JSV het veld langs de IJsselsteinseweg voor een groter terrein langs het Amsterdam-Rijnkanaal. De club betaalt daarvoor een huursom aan boer Mieris Doornekamp, maar die blijkt niet de eigenaar te zijn. Doornekamp laat zich tijdens de hongerwinter van 1944/1945 van een betere kant zien door evacués uit het zwaar getroffen Gelderse Huissen onderdak te verlenen.

  • Kees Zwezerijnen, Teus Bons, Cees van Doorn en Arie Terlouw halen in 1976 voor het clubblad herinneringen op aan een halve eeuw JSV 
     

    Erevoorzitter Arie Terlouw (geboren in 1920) meent zich desgevraagd te herinneren dat het terrein langs het Amsterdam-Rijnkanaal met een vriendschappelijke wedstrijd tegen een vereniging uit Arnhem is geopend. En dat JSV vijftien jaar later op het volgende complex (Rijnhuizen) een noodlokaal plaatst dat is overgenomen van een club uit Hardinxveld-Giessendam. 

    Ook Henk Tersteeg (van 1929) is op ons verzoek nog even zijn geheugen ingedoken om de namen op te sommen van het in zwart gestoken JSV-elftal, dat op 24 november 2010 voor ons poseerde. Dat zijn op de bovenste rij van links naar rechts Cees Zwezerijnen, Hannes Schrijvers, een onbekende, Toon Vroman en Huib van Straten. Tersteeg herkent op de onderste rij keeper Cor Zwezerijnen (een broer van Jan), maar hoe de andere spelers heten en wie er in z'n nette kloffie naast staat blijft vooralsnog de vraag.      




    EINDSTAND ZONDAG VIERDE KLASSE N NVB
    1942/1943: 1.RUC 18-31, 2.VVIJ 18-25, 3.MSV ’19 18-23, 4.JSV 18-19, 5.GVV 18-16, 6.Voorwaarts U 18-16, 7.Brederodes 16-14, 8.IJFC 17-13, 9.Stichtsche Boys 18-11, 10.EAC (En Avant All Ready Combinatie uit Utrecht) 17-6

    Zie ook Anno 1942 (en later): van brandende tram tot knollenveld (12 januari 2012)

  • Bron: Eric Zuidhoek

    Opnieuw gepubliceerd door Theo van der Linden